Bu yazı serimizde yapay zeka ile video kodlamayı nasıl geliştirebileceğimiz hakkında konuşmaya devam ediyoruz. Serinin son yazısında yapay zeka ile video kodlama ile alakalı standardizasyon çalışmalarına bakacağız.

Cem'iyyet-i Terakki: Yapay Zeka Destekli Video Kodlamayı Standartizasyon Çalışmaları

Artık serinin sonuna doğru geldik ve bu noktada hepimiz, yapay zekanın video kodlamanın geleceğinde kilit bir rol oynayacağı konusunda hem fikirizdir diye düşünüyorum.

Mevzu bahis video kodlama olduğunda standardizasyon çalışmaları ayrı bir önem arz ediyor. Bunun sebebi ise bu sistemlerin internetteki milyonlarca farklı cihaz kategorisinde kullanılıyor olması. Hal böyleyken bunca farklı cihaz üzerinde aynı sonucu vermesi şart olan bir uygulamada, aktarılan verilerin belirli ve katı bir formatı takip etmesi elzem oluyor. Böylece cihazlar arasındaki tutarlılık sağlanmış oluyor.

Bu tek düzeliği sağlamak ve geliştirmek için de standardizasyon kurulları bir araya geliyorlar ve aktif olarak çalışıyorlar. Bunların başında Moving Pictures Expert Group (MPEG), Joint Collaborative Team on Video Coding (JCT-VC), Joint Video Experts Team (JVET), ve _ Joint Photographic Experts Group (JPEG)_ geliyor.

JPEG ve MPEG (bu ikisine hepimiz aşinayızdır), ISO/IEC JTC 1/SC 29 (Ses, resim, multimedya, ve hipermedya bilgilerinin kodlanması) çatısı altında bulunuyorlar. MPEG multimedya kodlanması konusunda standartlar belirlemek üzerine yoğunlaşıyor. Bu standartlar video ve sesin kodlanması, uygulamalar için dosya biçimlerinin belirlenmesi ve aktarılması gibi konular üzerine yapılıyor. Öte yandan JPEG ise aynı konuların durağan resimler üzerinde uygulanmasına yoğunlaşıyor.

JCT-VC ve JVET ise yapı olarak biraz daha farklı. Bunlar standart video kodlayıcıları inşa etmek için kurulmuş yapılar. Biraz daha açacak olursak JCT-VC, High-Efficiency Video Coding (HEVC) için oluşturulmuşken, JVET ise Versatile Video Coding (VVC) için oluşturulmuştur.

Bu standardizasyon kurulları yıllar boyu video kodlama çözümleri geliştirmeye ve performanslarını geliştirmeye odaklandılar. Günümüzde ise, yapay zekanın gün geçtikçe daha yaygın hale gelmesi hasebiyle, bu kurullar yeni alt gruplar kurarak yapay zeka tabanlı yaklaşımlar için de çalışmalara başlamış durumdalar.

JPEG-AI 2021 yılında resmiyet kazanmış bir çalışma başlığı. Öğrenme-tabanlı resim sıkıştırma yöntemlerine odaklanılan ve mevcut resim kodlama standartlarına nazaran çok daha iyi görsel kaliteyi daha efektif bir sıkıştırma algoritmasıyal sağlamaya çalışılan bir grup. Bunun yanında makineler için resim kodlanması da üzerine çalışılan konular arasında.

MPEG tarafına baktığımızda ise yapay zeka modellerinin sıkıştırılması üzerine yeni yeni çalışmalar görüyoruz. Yapay zeka modellerinin efektif bir şekilde sıkıştırılması ve aktarılması video aktarımında kilit bir rol oynayacağı için üzerine çalışmalar mevcut. Bu konuya odaklanılmasının arkasındaki temel sebep ise video kodlama ve sınıflandırma gibi sorunlarda önemi giderek artan yapay zeka tabanlı uygulamalar. Yapay zeka model sıkıştırma çalışmasının ilk versiyonu 2021 yılında hali hazırda yayımlandı ve yeni güncellemelerin de yakında geleceği bekleniyor.

Ek olarak MPEG bünyesinde faaliyet gösteren ve makineler için video kodlanması üzerine çalışan bir grup da aktif durumda. Mevcut video kodlayıcılar insanlar için tasarlandılar. Ancak günümüzde videoların çoğu makineler tarafından analiz ediliyor ve standart kodlayıcılar bu durumlar için pek ideal aletler değiller. MPEG'in bu grubunun amacı ise makinelerin kullanıldığı problemler için standart bir video aktarım yapısı oluşturmak.

MPEG'den bağımsız olarak bir de Audio and Data Coding by Artificial Intelligence (MPAI) oluşumu mevcut. Bu grubun amacı ise yapay zeka tabanlı video kodlama için standartlar geliştirmek.

AI-based End-to-End Video Coding (MPAI-EEV) uçtan uca yapay zeka tabanlı video kodlamaya odaklanan bir alt grup. Bu grubun temel amacı önceki video kodlayıcıların kısıtlamalrından kurtulmuş bir yapay zeka tabanlı video kodlama tekniği geliştirmek. MPAI altında çalışan başka bir grup olan AI-Enhanced Video Coding (MPAI-EVC) grubunun amacı ise standart video kodlayıcıların performanslarını yapay zeka desteği ile geliştirmek.

Böylece bu yazı serisinin sonuna gelmiş bulunuyoruz. Video kodlamanın ne olduğunu tanıtarak başladık sonrasında HTTP adaptif aktarım ile videonun nasıl gönderildiğini anlattık. Yapay zekanın video kodlayıcıların performansını nasıl geliştirebileceğinden bahsettik. Öte yandan çözülmüş videoları nasıl daha güzel hale getirebileceğimize de değindik. Uçtan uca yapay zeka tabanlı video kodlama çözümlerine değindikten sonra da son olarak bu yazıda standardizasyon çalışmalarından bahsederek serimizi sonlandırdık.

Umarım okurken keyif aldığınız ve sizleri video kodlamanın geniş dünyası hakkında az da olsa fikir sahibi yapan bir seri olmuştur.